Dünya Kooperatifçilik Günü dolayısıyla bir mesaj yayınlayan Genel Başkanımız Sayın Cafer YÜKSEL, “Türk Kooperatifçilerine gerekli destek verilmesi ve sorunlarının çözümü halinde büyük sosyal ve ekonomik başarılar kazanılacağını, kalkınma yolunda önemli adımlar atılacağına inanıyor. Bu inanç içinde tüm Kooperatifçilerimizin ve kooperatifçiliğe gönül verenlerin ve destekleyenlerin Dünya Kooperatifçilik Gününü kutluyorum,” dedi.
“Dünya Kooperatifçilik Günü Kutlu Olsun”
İnsanoğlu tarihin her döneminde karşı karşıya kaldığı ekonomik sorunları çeşitli şekillerde bir araya gelerek çözmüştür. Ortak olarak yapılan ekonomik faaliyetlerde insani değerler dikkate alınmış ve toplumsal kalkınmaya katkı sağlanmıştır. Yaşanan bu toplumsal hareketler her ülkede farklı adlarda ortaya çıkmış ve bazı ülkelerde bu sosyo-ekonomik hareket daha ileri düzeylere ulaşmıştır. Tarım toplumundan sanayi toplumuna geçiş sürecinde bu toplumsal ekonomik birliktelik, 19. Yüzyılın ortalarına doğru bugünkü anlamında kooperatifçilik hareketine dönüşmüştür.
21 Aralık, bugünkü anlamıyla ilk kooperatifin kurulduğu gündür. 21 Aralık 1844 tarihinde İngiltere’nin Rochdale Kasabasında ortaya çıkan ve belirli ilkeleri olan hareket, Fransa, Almanya, İsveç, Danimarka ve İsviçre’ye yayılmıştır. Bugün itibariyle dünyadaki 5 kıtada, 1 milyar ortağı olan, 100 milyondan fazla insana iş imkanı sağlayan, güçlü sosyal amaçlı bir ekonomik harekete dönüşmüştür. Dünya Kooperatifler Birliği (International Co-operative Alliance-ICA) dünyanın en büyük sivil toplum örgütü haline gelmiştir.
Görüldüğü gibi gelişmiş ülkelerde ortaya çıkan kooperatifçilik hareketi bu ülkelerin bugünkü gelişmişlik düzeyine ulaşmasında en önemli etkendir. Bugün de dünyanın en büyük kooperatifleri bu ülkelerde görülmektedir. Ekonominin her sektöründe faaliyet gösteren kooperatifler küçük sermaye sahiplerini bir araya getirerek ortaklarının sosyal ve ekonomik kalkınmalarına destek sağlayarak ülkelerde demokratik gelişmenin de destekleyicisi olmuşlardır. Yerel kaynakların yereldeki insanlar tarafından değerlendirildiği ve gelirlerin yerele doğrudan aktarıldığı kooperatifçilik hareketi her yüzyılda önemini korumuştur.
Bugün de yaşanan global kriz karşısında toplumsal hak ve menfaatleri koruyan en etkili ekonomik modeldir.
Ülkemizde Mithat Paşa tarafından 1863 yılında “Memleket Sandığı” adı ile kurulan örgütler ile başlayan bu hareket Cumhuriyet döneminde bugünkü anlamda bir kooperatifçilik hareketi olarak gelişmeye başlamıştır. Atatürk, kooperatifçiliğin gelişmesine önem vermiş, İlk “Tarım Kredi Kooperatifi” Silifke ilçesine bağlı birkaç köyü de içine alan “Tekir Çiftliği” köyünde 30 Haziran 1936 yılında kurulmuş ve Atatürk bu kooperatifin ilk ortağı olmuştur.
Atatürk, 1 şubat 1931 de İzmir Ticaret Odası’nda yaptığı konuşmada kooperatifler hakkında önemli sözler söylemiştir. "Kanaatim odur ki birleşmede muhakkak surette kuvvet vardır. Kooperatif yapmak maddi ve manevi kuvvetleri, zeka ve maharetleri birleştirmektir. Yoksa bir zayıf ile bir kuvvetlinin birleşmesinden bahsetmiyorum. Birleşmenin böylesi, zayıf olanın kuvvetliye esir olması demektir. Türkiye nin çalışma hayatı ve varlığını gözönüne alınca, birleşmeden dolayı fayda ve yararların çok büyük olacağı sonucuna varacağınızdan kuşku duymuyorum. Üreticilerin birleşmesinden, kişisel çıkarlarının azalacağını düşünenler tabii şikayet edeceklerdir.”
Bu sözler bugün bize daha anlamlı gelmektedir. Dünyada ve ülkemizde yaşanan global kriz tüm ülkelerde yıkıcı etkiler yapmış, kooperatifler bu süreçte bulundukları ekonomik güç olarak ayakta kalmayı başarmışlardır. Ülkemiz gibi büyük çoğunluğu küçük sermaye sahiplerinden oluşan işletmelerin kalkınmalarında tek hareket noktası, birlikte hareket etmek ve kooperatifleşmektir. Tabii ki, kooperatiflerin de bir araya gelmeleridir. Bugün ülkemizde kooperatifleri bir araya getiren çatı örgütü OR-KOOP olarak bizim de içinde bulunduğumuz Türkiye Milli Kooperatifler Birliğidir.
Dünyada ise tüm dünya kooperatifleri üst örgütlerini bir araya getiren ICA Çokuluslu şirketlerin dünya pazarını kontrol ettikleri bir ortamda buna karşı Kooperatiflerin Güç Birliği hareketi olarak yer almaktadır. Ayrıca, ICA dünyayı ilgilendiren sosyal ve toplumsal konularda da duyarlılık göstermektedir.
Nitekim yakın tarihte kaybettiğimiz Dünya Kooperatifçiliğinin Liderlerinden ICA Başkanı İtalyan Kooperatifçi İvano Berberini’nin kooperatifçilere son mesajı şöyledir;
“Kooperatif hareketi olarak Gerek çevremizdeki dünyayı nasıl etkilediğimize dikkat etmek gerekse kendi kuruluşumuzun küresel değişikliklere tepki verebilecek şekilde geliştirilmesini sağlamak hususunda yenilikçi olmamız gerekmektedir. Değişiklikler hayata geçirilebilir, ancak bu arada kooperatif kimliği de muhafaza edilmelidir.
Kooperatif hareketinin geleceği için vizyonumuzu güçlendirmeliyiz ve bu vizyonun "varoluş nedenini" sürekli olarak tazelemeliyiz. “
Ülkemizde kooperatifçilik hareketi önemli mesafeler kat etmekle birlikte, beklenen düzeyde gelişme gösterememiştir. Gelişmiş ülkelerde tarımsal kooperatiflerin pazar payları üretimden gıda sanayine ulaşan süreç içinde %50-100 arasında değişirken bu oran ülkemizde oldukça düşük düzeylerdedir. Üreticilerin pazardan aldıkları pay üretim aşamasından öteye gidememekte, sanayideki katma değer gereği gibi üreticilere yansımamaktadır.
Gelişmiş ülkelerde serbest piyasa oyuncuları içinde özel firmalar yanında devlet kuruluşları ile birlikte ağırlıklı olarak kooperatifler yer almakta ve piyasa dengesi sağlanmaktadır. Ülkemizde ise piyasada üretici kooperatifleri etkin değildir. Üretici kadar tüketiciler de bu durumdan zarar görmektedirler.
Ülkemizdeki kooperatifçilik hareketi ICA çatısı altında yer almakta ve dünyayı yakından takip etmektedir. Türkiye Milli Kooperatifler Birliği ve bu kapsamda OR-KOOP’ da bu yapı içinde yer almakta ve ayrıca ICA ’nın sektörel örgütü olan Uluslararası Tarım Kooperatifleri Örgütü (ICAO) yönetiminde bulunmakta, dünyadaki kooperatiflerle ortak çalışmalar yürütmektedir.
Türkiye’deki Orman Köylülerinin Örgütlü gücü olan Türkiye Ormancılık Kooperatifleri Merkez Birliği (OR-KOOP) olarak hedefimiz ülkemizdeki kooperatiflerin de gelişmiş ülkelerdeki kooperatifler düzeyinde olmasıdır. Bu hedefe ulaşmak için tarımsal kooperatiflerin sorunlarının çözülmesini, kooperatiflerin ortaklarına ve ülke ekonomisine beklenen katkıyı sağlaması yönünde desteklenmesini beklediğimizi bir kez daha ifade etmek istiyorum.
Türk Kooperatifçilerine gerekli destek verilmesi ve sorunlarının çözümü halinde büyük sosyal ve ekonomik başarılar kazanılacağını, kalkınma yolunda önemli adımlar atılacağına inanıyor. Bu inanç içinde tüm Kooperatifçilerimizin ve kooperatifçiliğe gönül verenlerin ve destekleyenlerin Dünya Kooperatifçilik Gününü kutluyorum.
Saygılarımla
Cafer YÜKSEL
OR-KOOP Genel Başkanı
Türkiye Milli Kooperatifler Birliği Genel Bşk Yr
ICAO Yönetim Kurulu Üyesi